EĞİLİMSEL VE DURUMSAL FAKTÖRLERİN ANLIK SATIN ALMA DAVRANIŞI ÜZERİNDEKİ ETKİSİ VE BİR YAPISAL EŞİTLİK MODELLEMESİ*

Özet

Günümüzde tüketiciler artık temel ihtiyaçları odaklı alışveriş yapan bir profilden sıyrılarak; planlamadıkları ve ihtiyaçları
doğrultusunda olmayan “anlık” alışveriş davranışları da gösterebilmekte ve alışverişi aynı zamanda hedonik (hazcı)
ihtiyaçlarını karşılamanın da bir yöntemi olarak görebilmektedir. Tarihsel perspektif içinde anlık satın alma kavramı
günden güne perakendecilerin satış hacminin daha da büyük bir kısmını oluşturması ve günümüz tüketici profiline ilişkin
önemli bilgiler vermesi nedeniyle birçok araştırmaya konu olmaktadır. Gerek araştırmacılar gerekse perakendeciler
açısından önemi giderek artan ve pazarlama alanında her geçen gün daha fazla merak uyandıran bir konu olarak anlık
satın alma, yarım yüzyılı aşkın bir süredir araştırmalara farklı paradigmalarla konu olmuş ve kavramı etkileyen faktörler
ortaya konulmaya çalışılmıştır. Literatürde Anlık satın almayı etkileyen birçok faktör bulunması ile birlikte, yapılan
çalışmalarda sıklıkla karşılaşılan eğilimsel ve durumsal faktörler çalışmamıza konu edilmiştir. Bu faktörlerin daha önce
yapılan araştırmalarda en çok merak konusu faktörler içinde sayılması ve ülkemizde bu faktörlerin anlık satın almaya
etkisi bakımından ele alan bir çalışmaya rastlanamaması nedeniyle araştırmaya konu edilmiş ve literatüre bu doğrultuda
katkı sağlanması hedeflenmiştir. Araştırmanın örneklemi 479 kişiden oluşmakta olup, eğilimsel ve durumsal faktörlerin
anlık satın alma davranışına etkisinin ortaya konmasına yönelik yapısal eşitlik modellemesi uygulanmıştır.