EBCED HESABI KİTABELERİ KURTARIYOR VE TARİHİ AYDINLATIYOR

Özet

Osmanlı İmparatorluğu’nun tarihi boyunca birçok kez kullanılmış olan ebced hesabı bir tür kodlama sistemidir ve yazıya eklenen tarihlerle birlikte birtakım bilgilerin korunmasını sağlar. Ebced hesabı bir kitabenin yazıldığı zaman ve yazarı hakkında bilgi verebilir.
Tarihi eserlerin üstüne kazıma yöntemiyle yazılan kitabeler, ebced hesabının kullanıldığını görebileceğimiz önemli kaynaklardır. Ebced hesabı tekniğini kullanarak, kitabenin yazım tarihi ve yazarı hakkında bilgiye ulaşabilmemizin yanı sıra, kitabelerdeki noksan noktaları saptayabilmekte ve zarar görmüş kısımları onarabilmekteyiz. Bu çalışmanın amacı da makalenin konusu olan kitabenin zarar görmüş kısımlarının saptanması ve onarılmasıdır.
Bütünüyle okunamamış kitabelerle ilgili yaptığımız araştırmalar sonucunda; seçtiğimiz kitabe, Sultan II. Abdülhamit Çeşmesinin kitabesi olmuştur. Kitabenin bulunduğu yerde inceleme yapılmış ve çalışmada kullanmak niyetiyle esere ait fotoğraf çekimleri yapılmıştır.
Edinilen ilk izlenimlerin ardından çeşme kitabesiyle ilgili kapsamlı bir araştırma yapılmıştır. Ebced hesabı tekniğiyle kitabedeki iki dize incelenmiş, bütün harflerin sayı değerine dair hesaplamalar yapılmıştır ve sonuç olarak ilk dizeye ait sayısal değerin 1318, ikinci dizeye ait sayısal değerin ise 493’e eşit olduğu sonucuna ulaşılmıştır. İncelenen iki dize arasında rahatlıkla fark edilen sayısal fark bizi, dizede incelenmeyen zarar görmüş bir bölüm olduğu sonucuna ulaştırmıştır. Ek olarak kitabenin ikinci dizesindeki anlam bozukluğu, yapılan araştırmalar ve ulaşılan sonucun doğru olduğunu kanıtlamaktadır.
Tarih, filoloji, edebiyat ve matematik gibi farklı disiplinleri bir araya getiren projemiz sayesinde fark edilen tahribatın onarılması amacıyla T.C. Deniz Kuvvetleri Komutanlığı’na ve T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı’na, Sultan II. Abdülhamit Çeşmesinin kitabesi ile ilgili çalışmamız hakkında bilgiler veren dilekçeler gönderilmiştir