GELİŞMEKTE OLAN ÜLKELERDE DIŞ TİCARET DENGESİNİ BELİRLEYEN FAKTÖRLERİN MARSHALL-LERNER KOŞULU ÇERÇEVESİNDE ANALİZİ

Özet

Gelişmekte olan ülkelerde ödemeler bilançosu içerisinde bir yandan sermaye akımlarının rolü artarken öte yandan finansal liberalizasyon sonrası dönemde mal ve hizmet ticareti de büyük miktarlara ulaşmıştır. Bu nedenle dış ticaret dengesini belirleyen faktörlerin araştırılması kaçınılmaz olmuştur. Dış ticaretin öneminin artması, farklı para birimlerine sahip olup birbirleriyle ticari ve mali etkileşimde olan ülkeler için döviz kurunu da önemli kılmıştır. Literatürde yüksek oranlı devalüasyon yada depresiasyonun dış ticaret üzerine olası pozitif yönlü etkisi Marshall – Lerner Koşulu olarak literatürde yer bulmaktadır. Söz konusu koşul, kurlardaki yükselişin dış ticaret dengesine iyileştirici etkisinin ancak, ithalat talebinin fiyat esnekliği ile ihracat talebinin fiyat esnekliği toplamının 1’den büyük veya 1’e eşit olması ile mümkün olduğunu savunmaktadır. Bu çalışmada, Marshall-Lerner Koşulu açısından reel efektif döviz kurlarının dış ticaret üzerine etkisinin yanında dış ticaret dengesi üzerinde etkisi olduğu düşünülen GSYİH, doğrudan yabancı yatırımlar ve para arzı değişkenlerinin de analize dahil edildiği bir model ortaya konulmaya çalışılmıştır. Dış ticaret dengesini belirleyen makro ekonomik faktörlerin Marshall- Lerner Koşulunu da kapsayacak biçimde araştırıldığı sözkonusu çalışmada ekonomik anlamda birbirine yakın olduğu düşünülen dokuz Avrupa ülkesi 2001 ile 2015 yılları arasındaki dönemi kapsayacak biçimde ele alınmış ve FGLS yönteminden yararlanılarak ampirik bir uygulama gerçekleştirilmiştir. Veriler Dünya Bankası veri tabanından yararlanılarak oluşturulmuştur. Yapılan ampirik analiz sonucunda söz konusu ülkeler için Marshall-Lerner koşulunun geçerli olmadığı sonucuna ulaşılmıştır