Klasik Osmanlı Dönemi Saray Yaşamında Kullanılan Sultan Kaftanları
Abstract views: 10
/ 
PDF downloads: 16
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.12603004Anahtar Kelimeler:
Osmanlı, Gelenek, Kumaş, Kaftan, Sultan, DokumaÖzet
Giysiler, biyolojik özellikleri nedeniyle insanlar için vazgeçilemez ve zorunlu eşyalarındandır. Önceleri yaşadıkları ortam, iklim ve hava şartları nedeniyle örtünme gereksimi hisseden insanlar zamanla statü ve moda gibi kültürel kavramlarla giysilerini çeşitlendirmişlerdir. Dünya üzerinde farklı uygarlıklar çeşitli biçimlerde kültürlerine has karakteristik öğeler taşıyan giysi türleriyle kolaylıkla tanınmaktadır. Osmanlı İmparatorluğu Anadolu’da kurulmuş, Asya, Afrika, Avrupa gibi üç önemli kıtada toprak sahibi olmuştur. Özellikle Osmanlının Klasik Döneminin hüküm sürdüğü süreçte, 16.-17. yüzyıllarda kaydedilen tutanak ve evraklardan, Osmanlı sarayı ve saraya bağlı atölyelerin varlığı ile atölye çalışanlarının takip edildiği ve bu atölyelerde oldukça kalabalık sayıda çalışanın olduğu görülmektedir. Ancak 18. yüzyılda çalışan ustaların sayısı önemli ölçüde azalmıştır. Bu atölyelerde dokunan kumaşlar ve giysilerin kimler için dikildiği hakkında Ahi teşkilatı ile Ehl-i Hiref kayıtları vardır. Osmanlı saray yaşamında kullanılan giysiler incelediğinde, özellikle sultanlar için yapılmış kaftanlar ihtişamı ve süsleriyle dikkat çekmektedir. Bu kaftanlar yapıldığı dönemin en iyi malzemeleri, teknik, renk, uygulama özellikleri, motif ve desen kompozisyonları ile özellikle ipek, altın, gümüş malzemelerle kullanılarak dokunmuştur. Dönemin en usta dokumacıları tarafından dokunmuş ve en ünlü terzileri tarafından dikilmiştir.
Bu araştırma makalesinde; günümüzde Topkapı Sarayı Müzesi Koleksiyonunda korunan, Osmanlı saray yaşamında kullanılan sultan kaftanları hakkında araştırma yapılmıştır. Bu kaftanların malzeme, teknik, renk, uygulama özellikleri, motif ve desen kompozisyonları, giysi olarak biçimsel özellikleri ve kullanıldığı yerlerle ilgili bilgiler verilmiştir.
Referanslar
Altay, F. (1979). Kaftanlar, Yapı Kredi Bankası Kültür Yayı¬nları.
And, M. (1982). Osmanlı şenliklerinde Türk sanatları, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
And, M. (1993). 16. yüzyılda İstanbul, Akbank Kültür ve Sa¬nat Yayınları.
Atasoy, N. (1997). 1582 Surname-i Hümayun düğün kitabı, Koçbank Yayınları.
Atasoy, N., Denny, W.B., Mackie, L. W. & Tezcan, H. (2001). İpek Osmanlı dokuma sanatı, TEB İletişim ve Yayıncılık.
Baker, P, L. (1990), The court context, Halı, 12 (51), 131–135.
Baker, P. & Tezcan, H. & Wearden, J. (1996). Silks for the sultans, Published by Ertuğ & Kocabıyık.
Cenkmen, E. (1948). Osmanlı sarayı ve kıyafetleri, Türkiye Yayınevi.
Dalsar, F. (1960). Bursa’da ipekçilik, Sermet Matbaası.
Gürsu, N. (1986). Türk dokumacılık sanatı, Redhouse Yayınevi.
Koçu, R. E. (1967). Türk giyim, kuşam ve süslenme sözlü¬ğü, Sümerbank Yayınları.
Kütükoğlu, M. (1983). Osmanlılarda narh müessesesi ve 1640 tarihli narh defteri, Enderun Kitabevi.
Ortaylı, İ. (1986). İstanbul’dan sayfalar, Hil Yayınları.
Öz, T. (1946). Türk kumaş ve kadifeleri I, Milli Eğitim Basımevi.
Öz, T. (1951). Türk kumaş ve kadifeleri II, Milli Eğitim Basımevi.
Öztürk, H. & Yazar, T. (2017). Dokuma ve motif özellikleri açısından sembolik değer olarak Osmanlı padişah kaftanları ve şifreleri, Researcher: Social Science Studies, 5 (10), 148-169. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/2151468
Râsim, A. (1994). Osmanlı tarihi (seçmeler), İ. Parmaksızoğlu (Der.), Milli Eğitim Basımevi.
Reyhanlı, T. (1983). İngiliz gezginlerine göre XVI. yüzyılda İstanbul'da hayat (1582-1599), Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
Şehsuvaroğlu, H. Y. (1961). Çocuk elbiseleri sergisi, Topkapı Sarayı Müzesi Yayınları.
Tansuğ, S. (1993). Şenlikname düzeni, Yapı Kredi Yayınları.
Taşkın, B. & Cangökçe, H. (2005). Ottoman kaftans, Cornucopia Magazine, (34), 7-14.
Tezcan, H. (2006). Osmanlı sarayının çocukları şehzadeler ve hanım sultanlarının yaşamları, giysileri, Aygaz.
Uğurlu, A. (1987). Osmanlı yönetiminde Anadolu dokuma sanatı. İlgi, Apa Ofset Basımevi, (51), 24-29.
Uğurlu, A. (1994a). Osmanlı dokumalarında süs ve ihtişam. İlgi, Apa Ofset Basımevi, (76), 10-13.
Uğurlu, A. (1994b). Osmanlı saray dokumalarında ipek, altın, gümüş kullanımı. Antik & Dekor, Antik A.Ş. Yayınları, (24), 94-98.
Uğurlu, S. S. (2001). Klasik Osmanlı dönemi (16. Yy. ve 17. Yy.) saray dokumalarının motif gelişimleri ve kompozisyon sistematiği. [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. (101825), SB Enstitüsü, Mimar Sinan Üniversitesi.
Uğurlu, S. S. (2019). Geleneksel sanatın toplum yaşamına etkisine bir örnek: Osmanlı sarayı tören kaftanları, Sanatta gelenek gelenekte sanat sempozyumu, Zeynep Koç Şereoğlu Danış vd. (Ed.), Ümraniye Belediyesi Kültür Yayınları.
Yaman, B. (2018). Sarayın terzileri 16-18. yüzyıl Osmanlı hassa kıyafet birimleri, Kitap Yayınevi.
---- (1958). Kanuni Sultan Süleyman sergisi, Topkapı Sarayı Müzesi Ya¬yınları.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2024 International Journal of Social and Humanities Sciences Research (JSHSR)
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
