Hz. Peygamber Döneminde Müellefe-i Kulûb Uygulaması ve Etkileri

Özet

İslâm tarihinde Hz. Peygamber döneminde gerçekleşen Huneyn Gazvesi ardından yüklü miktarda ganimet ele geçirilmiştir. Hz. Peygamber’in talimatıyla savaştan elde edilen ganimet günümüzde dahi Mekke’de Mikat mahalli olarak bilinen Ci‘rane mevkiinde toplandı. Hz. Peygamber Ci’rane’de toplanan ganimetin bir kısmından kalplerini İslam’a ısındırmak üzere Müellefe-i Kulûb’a daha fazla pay vermiştir. Araştırmamızda öncelikle konunun daha iyi anlaşılması bakımından Müellefe-i Kulûb kavramı ele alınarak Hz. Peygamber dönemindeki Müellefe-i Kulûb uygulamasının ortaya çıkışı ile ilgili tarihî sürece değinilmiştir. Ardından sözkonusu bu kişilerin sosyal hayatları bir bütün olarak incelenerek Hz. Peygamber’in Müellefe-i Kulûb’a ganimet verme nedenleri ve dönemindeki rolleri belirlenmeye çalışılmıştır. Araştırmamızda müracaat ettiğimiz tarih, siyer ve tabakat kitapları öncelikli başvuru kaynaklarımız olmuştur. Ayrıca bu kişilerin sosyal hayatıyla ilgili bilgileri ihtiva etmesi bakımından hadis kaynaklarından da yararlanılmıştır.

Kalpleri İslam’a ısındırılmak üzere ganimetten pay verilenler arasında henüz Mekke’nin fethiyle yeni Müslüman olan Mekkeliler olduğu gibi Mekke’nin fethi öncesinde Müslüman olan kişiler de bulunuyordu. Ayrıca Müellefe-i Kulûb’un kabileleri incelendiğinde bu kişilerin sadece Kureyş kabilesinden olmadığı dikkat çekmektedir. Bu bağlamda kalpleri İslam’a ısındırılan kimselerin kabilesinde itibar sahibi saygın kişiler olduğu ortaya çıkmaktadır. Müellefe-i Kulûb kabul edilen kişileri inceleyen bu çalışma, Hz. Peygamber’in Huneyn Gazvesi ardından Ci‘rane’de toplanan ganimetten Müellefe-i Kulûb’a vermesinin nedenlerini ve dönemindeki sosyo-kültürel tesirlerini ortaya çıkarmayı hedeflemektedir.