OSMANLI’DA BİR ELÇİ MÜBADELESİ ÖRNEĞİ: PASAROFÇA ANTLAŞMASI’NDAN SONRA OSMANLI-HABSBURG ELÇİ MÜBADELESİ

Özet

Osmanlı diplomasisinin önemli uygulamalarından birisi olan elçi mübadelesi, herhangi bir antlaşma sonrasında ilgili devletlerin karşılıklı olarak dostluk ilişkilerini geliştirmek amacıyla birbirilerine elçi göndermesi anlamına gelmektedir. Belirtilen mübadele işlemlerinin ne zaman ve nasıl gerçekleşeceği gibi ayrıntılar taraflar arasında yapılan antlaşmanın maddelerinde ifade edilirdi. Nitekim elçi mübadelesi devletlerarasındaki diplomatik ilişkilerin gelişimi ve uygulaması açısından oldukça önemlidir. Çalışmada Pasarofça Antlaşması’ndan sonra Osmanlı Devleti ile Habsburglar arasında yaşanan elçi mübadelesi ele alındı. Pasarofça Antlaşması’nın 17. maddesinde belirtilen karşılıklı elçi mübadelesi dâhilinde Viyana’ya gönderilen İbrahim Paşa ile Habsburg hükümeti tarafından İstanbul’a gönderilen Damian Hugo, von Virmont’un elçilik faaliyetlerinin ayrıntıları üzerinde duruldu. Buna göre Osmanlı Devleti’nde uygulanan elçi mübadelesi ve bunun diplomatik ayrıntıları Virmont ve İbrahim Paşa özelinde ele alındı. Bu doğrultuda ilgili mübadele işlemleri Osmanlı diplomasisinde uygulanan genel elçi mübadeleleri ile karşılaştırıldı. Yine mübadele işlemleri öncesinde ve sonrasında Osmanlı ve Habsburg elçileri için yapılan harcamalar ile diplomatik uygulamalar karşılaştırılmak suretiyle yaşanan benzerlik ve değişimlerin neler olduğu sorularına cevap verildi. Çalışma sonrasında elde edilen bulgularda Pasarofça sonrasında yaşanan elçi mübadelesi işlemlerinin Osmanlı tarihinde daha önce yaşanan elçi mübadeleleriyle bir kısım farklılıklar dışında benzer özellikler gösterdiği tespit edildi. Yine ilgili mübadele işlemleri bundan sonra yapılacak mübadele işlemleri için de örnek teşkil etmiştir.