MİR CELAL PAŞAYEV’İN SANATÇI KİŞİLİĞİ VE EDEBİ FAALİYETLERİ

Özet

Azerbaycan edebiyatında satirik ve mizahi söyleyiş tarzına sahip eserleriyle dikkat çeken Mir Celal Paşayev, hikȃye, roman ve edebiyat tarihi sahalarındaki çalışmalarıyla tanınmaktadır. 1908 yılında Güney Azerbaycan’da dünyaya gelen Mir Celal’in ailesi daha sonra Kuzey Azerbaycan’a göç ederek Gence’ye yerleşmiştir. 1933 yılından başlayarak 1978 yılına kadar 45 yıl üniversite hocası olarak vazifesini sürdürürken “Azerbaycan edebiyatı” bölümünde görevler üstlenir. İlk eserlerinden itibaren toplumsal problemleri eleştirel bakış açısıyla ele alan Mir Celal okuyucu tarafından yetenekli yazar ve ilim adamı olarak tanınır. Azerbaycan toplumunda köklü değişiklikleri yansıtan hikȃye ve romanlar kaleme alır. İlmi monografik incelemelerin dışında makale ve gazete yazıları yayımlar. Ciddi birer araştırmanın ürünü olan ve üniversitelerde ders kitabı olarak okutulan eserler yazar. Çok yönlü yetenekleri arasında başarılı hikȃyeciği ile dikkat çeken Mir Celal, Azerbaycan edebiyatında hikȃye türünün gelişip kökleşmesinde çaba harcamıştır. O, eserlerinde modernizme sıcak bakan, yenileşen insan suretleri oluşturmuştur. Azerbaycan kadınlarının medeni uyanışını anlatmıştır. Eğitimsiz olduğu halde kendini geliştirip cehaletten kurtulan kadınları hikȃye karakteri haline getirmiştir. Özgün nesir üslubu oluşturan Mir Celal’in eserlerinde 20. Yüzyıl başlarından itibaren Azerbaycan Türkçesinde görülen köklü değişimler, yabancı etkiler, sosyal ve siyasi gelişmeler, gelenek ve görenekler takip edilebilmektedir. Sanatın kişiye özgü değişik nitelikleri olduğunu göz ardı etmeyerek bu alanda başarılı eserler kaleme almıştır. Yazarın bilimsel nitelik taşıyan teorik eserlerinde önemli temsilcilere ve problemlere öncelik verdiği görülür. Mir Celal’in edebiyatta estetik yaratıcılığın teorik problemlerini, sanatkarlık meselelerini, metot ve üslup konularını öncelikle ele aldığı anlaşılmaktadır. Kanaatimizce edebiyat sahasında önemli çalışmalar yapmış ve silinmez izler bırakmış Mir Celal Paşayev Türk dünyasında tüm yönleriyle eksiksiz biçimde tanıtılıp öğretilmelidir