GELİŞMEKTE OLAN ÜLKELERDE DOĞRUDAN YABANCI YATIRIMLAR ARACILIĞI İLE TEKNOLOJİ YAYILIMI: PATENT BAŞVURULARINDAN BULGULAR

Özet

Doğrudan yabancı yatırımların (DYY) sürdürülebilir büyümedeki rolü, DYY’nin teknoloji transferini kolaylaştırması, istihdamı ve verimliliği artırması ve fiziksel ve beşeri sermaye birikimine yardım etmesi gibi pozitif dışsallıklarından dolayı yıllardır genişçe tartışılmıştır. Yine de, DYY yayılımlarını inceleyen çalışmalar; çalışmanın, örneklemlerin ve tahmin yöntemlerinin özelliklerine bağlı olan farklı sonuçlar sunmaktadır. Bu çalışmada, gelişmekte olan ülkelerde DYY aracılığı ile teknoloji yayılımı, 1996-2016 yıllarını kapsayan yıllık veriler kullanarak incelenmiştir. Ülkelerin kendilerine has özellikleri olduğu ve etkisini modele dahil etmek uygun görüldüğü için panel veri tekniklerinden sabit etkiler modeli bu çalışmada kullanılmıştır. DYY’nin ev sahibi ülkelerdeki teknolojik yayılımının temsili olarak yerel patent başvuru sayıları kullanılmıştır. Ayrıca massetme kapasitesi olarak da bilinen beşeri sermaye, ticarete açıklık ve finansal gelişmişlik gibi ev sahibi ülkelerin kabiliyetleri de DYY ve bu kabiliyetlerin ortak etkisini görebilme adına incelenmiştir. Ampirik bulgular, DYY’nin gelişmekte olan ülkelerde teknoloji yayılımı bakımından pozitif dışsallığa sahip olduğunu önermektedir. Bununla birlikte massetme kapasiteleri dikkate alındığında, DYY’nin beşeri sermaye ve finansal gelişmişlik ile olan ortak etkisi negatif bulunmuştur. Bu da ülkelerin DYY yayılımlarından pozitif bir şekilde yararlanabilmeleri için aşmaları gereken bir eşik seviyesinin varlığını göstermektedir.