TÜRKİYE’DE YOKSULLUĞUN İKİNCİ GÖÇÜ: FİKİRTEPE, İSTANBUL

Özet

1950’li yıllar itibariyle tarımda sanayileşme ile birlikte kırsal alanda iş gücü fazlası ortaya çıkmıştır. Memleketlerinde geçim zorluğu çekmekte olanlar, kentteki sanayi tesislerinde istihdam edilmek üzere ilk göçü gerçekleştirmişlerdir. İlk olarak sanayi alanlarının çeperinde hafif gereçlerle inşa edilen gecekondularda barınma ihtiyaçlarını giderme yoluna giden göçmenler, daha sonra devletin tevazu göstermesiyle birlikte ilkel gecekondu birimlerini zamanla betonarme yapılara ve apartmanlara dönüştürmüşlerdir. 2000’li yıllara gelindiğinde kentsel alanın yeniden üretimi gündeme gelmiş ve neoliberal politikalarla kentin rantı yüksek alanlarında üst gelir grubuna sunulmak üzere yıkıp-yeniden yapma faaliyetleri başlamıştır. O güne kadar devletin imar aflarıyla desteklediği gecekondu yerleşimleri artık kentin hastalıklı alanları olarak tanımlanmakta ve bu alanlarda ikamet eden alt-orta gelir grubu suça meyilli topluluklar olarak görülmektedir.
Bu çalışmanın amacı 2000’li yıllardan itibaren gerçekleşen kentsel dönüşüm faaliyetleri sebebiyle yerlerinden edilen gecekonduluların ikinci göçünü ortaya koymaktır. Çalışmanın kapsamı 2011 yılında dönüşümün başladığı ancak hala yıkım ve inşa faaliyetlerinin devam ettiği Fikirtepe Mahallesi ile sınırlandırılmıştır. Alanda yapılan derinlemesine görüşmeler ile toplanan nitel veri içerik analizi ile işlenerek sunulmuştur. 1950’li yıllarda kırsal alandan göç ederek Fikirtepe’ye yerleşen pek çok kişinin yine yoksulluk sebebiyle dönüşüm sürecinde yaşam alanlarından ikinci göçü gerçekleştirmek zorunda kaldıkları bu çalışma ile ortaya konulmuştur.