TÜRKİYE SİYASETİNDE KADIN MİLLETVEKİLLERİN MEKANSAL DAĞILIMI VE DAĞILIMA ETKİ EDEN FAKTÖRLER

Özet

Bu çalışmada, kadınlara seçme ve seçilme hakkının tanınmasının ardından gerçekleşen ilk seçim olan 1935 yılından günümüze kadar yapılan genel seçimlerde kadın milletvekillerinin illere dağılışı ve bu dağılışa etki eden faktörler süreç içerisinde incelenmiştir. Devlet İstatistik Enstitüsü (DİE), Yüksek Seçim Kurulu (YSK) ve Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) gibi resmi kaynak ve arşivlerden elde edilen istatistiki veriler ArcGIS10.4 yazılımı kullanılarak analiz edilmiştir. Kadın milletvekillerinin illere göre dağılışları ve yıllara bağlı olarak meclisteki temsil edilme oranları; Tek Parti Dönemi, Çok Partili Dönem ve askeri darbe dönemleri esas alınarak değerlendirilmiştir. Kadınların milletvekili seçme ve seçilme hakkına sahip olduğu 1935 yılı 5. Dönem Milletvekili Genel Seçimlerinde meclisteki kadın vekil oranı %4,5 iken, takip eden seçim dönemlerinde bu oran 2000’li yıllara kadar ya bu düzeyde kalmış ya da daha düşük düzeylerde seyretmiştir. 2002 yılı ve sonrası seçimlerde ise kadınların siyasi arenada daha etkin olduğu ve günümüzde mecliste %17,3 oranında temsil edildiği görülmektedir. Cumhuriyetin ilk yıllarında kadın milletvekillerinin genellikle eğitim, ekonomik ve sosyo-kültürel bakımdan daha fazla imkanlara sahip olan batı bölgelerdeki illerde yoğunlaştığı görülürken, günümüzde Türkiye’nin farklı bölgelerindeki bir çok ilden kadın milletvekili seçilmektedir. Ancak sonuçlar hala olması gereken düzeyin çok altındadır. Nitekim Türkiye siyasetinde eril modelin baskın olması, sosyal anlamda birden fazla rolü olan kadının siyasi arenaya girişini ve varlığını korumasını zorlaştırmaktadır. Buna yönelik, kadınların daha yüksek bir bilinçle hareket edip, siyasi parti içindeki yönetim kadrolarında ve karar verme mekanizmalarında daha etkin rol almaları gerekmektedir. Nitekim bu manada özellikle son yıllarda olumlu birtakım gelişmeler dikkat çekmektedir