MOR RENGİN GELENEKSEL SİMGECİLİKTEKİ YERİ VE MODERN KÜLTÜRDE GELENEKSELİN ORTAYA ÇIKIŞINA ÖRNEKLER

Özet

Mor simgeciliğine dair en eski kayıtlara, kökleri Kadim Hint Medeniyetine geri giden Hint felsefesinde rastlıyoruz. Antik Dünyada mor öte âlem ile ilişkili görülmüştür. Roma İmparatorluk Çağında mor ilahi anlamlarının yanı sıra iktidar, güç ve şiddet anlamlarını da kazanır. Bugün hâlâ prestij ve güç göstergesidir. Buradan hareketle çalışma iki ana başlık altında incelenebilir: mor rengine yüklenen ilahi anlamlar ve dünyevi güç anlamı. İlki yapısalcı olup arketiplere dayalıdır, dolayısıyla mithos alanından çıkıp gelir. Toplumsal kodlarda sürekliliği vardır; çağlar geçse de vizyon sahiplerinin uygulamalarında, sanatçıların yaratılarında ortaya çıkar, tıpkı Gustav Carl Jung’un (1875-1961) arketipler üzerine yaptığı açıklamalarında olduğu gibi. Vincent van Gogh’un (1853-1890) İrisleri, Pietr Mondrian’ın (1872-1944) bazı eserleri, feministlerin bu rengi kendilerini ifade aracı olarak seçmeleri, bu tür ortaya çıkışlara örnek gösterilebilir. Mora dünyevi statüko gücünün atfedilmesi Pers Kralları ile başlar. Roma Dönemi’nde mor, ilahi anlamlarının yanı sıra zenginliği, iktidarı, gösterişi, hatta şiddet ve cinselliği simgeler hale gelir. Bu çok farklı anlamların tek bir renkte toplanmasının bir nedeni de dönemin mor boyar maddesinden, geniş yelpazede renk zenginliği elde edilmiş olmasıdır. Antik Dünya’da en çok tercih edilen ve ilahi değer taşıdığına inanılan türü ise kırmızıya dönük olan tonlarıdır.