ÖNCÜ BİR SOSYAL GÜVENLİK KURUMU OLARAK AMELE BİRLİĞİ

Özet

Amele birliği 1921 yılında çıkarılan ve Zonguldak-Ereğli kömür havzasındaki işçilerin haklarına yönelik düzenlemeler içeren 151 sayılı yasaya dayanılarak kurulan Türkiye’nin ilk modern sosyal güvenlik kuruluşudur. Kurulduğu döneme göre oldukça ileri bir adım olarak görülebilecek olan Amele Birliği yalnızca zararları tazmin etmek, işçilere ayni ve nakdi yardım yapmakla kalmamış, işçi sağlığı ve iş güvenliğine ilişkin alınması gereken tedbirlerin kararlaştırılması ve asgari ücretlerin belirlenmesi gibi faaliyetler de üstlenmiştir. Ancak kurumun yardımlarından yararlanma koşullarının ağırlığı bu yardımların yeterince işçiye ulaşamamasına neden olmuştur.
Amele Birliği sendika kurmanın yasak olduğu dönemlerde bölgede sendikal faaliyetlerde de bulunarak bu boşluğu doldurmuştur. Ancak ilerleyen yıllarda kuruluş bu vasfını kaybetmiş, önce işverenlerin daha sonra da devletin güdümünde faaliyet gösteren bir örgüt haline gelmiştir. Sosyal sigortaların 1945 senesinde kurulması ve genişlemesine paralel olarak da Amele Birliği sosyal güvenlik sağlayan birincil kurum olmaktan çıkmış ve ek bir sosyal güvenlik mekanizması haline gelmiştir.