Ortaokul Fen Bilimleri Ders Kitaplarında Küresel İklim Değişikliği ve Çevre Sorunları Konusunun Didaktiksel Dönüşüm Teorisine Göre İncelenmesi

Özet

Bilimsel bilginin öğrenciler tarafından özümlenen bilgi oluncaya kadar etkilendiği bütün unsurları açıklayan kuramsal çerçeve didaktiksel dönüşüm olarak ele alınabilir. Bu dönüşümün ilk basamağı olan dış didaktiksel dönüşüm bilimsel bilgilerin öğretilecek olan bilgiye dönüşümünü ifade etmektedir. Ders kitapları, öğrencilerin öğretim programında amaçlanan hedefleri, nitelikleri ve içerikleri kazanmalarını sağlayan önemli bir materyal işlevi üstlenmektedir. Etkili bir fen öğretimi için ders kitaplarının öğrencilerin seviyesine uygun olması, öğretim programının kazanımlarının gerçekleştirilmesine katkıda bulunması, öğrencileri derse motive edecek zengin görsel öğeler içermesi ve iyi hazırlanmış ölçme-değerlendirme etkinliklerine sahip olması beklenmektedir. Bu çalışmayla Ortaokul Fen Bilimleri 5, 6, 7 ve 8’inci sınıf ders kitaplarında yer alan küresel iklim değişikliği ve çevre sorunları konusunun dış didaktiksel dönüşüm açısından incelenmesi ve değerlendirilmesi amaçlanmaktadır. Bu amaç doğrultusunda nitel araştırma desenlerinden olan doküman analizi yöntemi kullanılmıştır. Ders kitapları, ilgili bilim alanına ilişkin bilimsel içerik ve görsel ögeler olmak üzere iki özellik bakımından incelenmiştir. Araştırma sonucunda küresel iklim değişikliği ve çevre sorunlarına ilişkin bilgilere 5. Sınıf Fen Bilimleri Ders Kitabında yoğun bir şekilde çevre sorunları kapsamında yer verildiği, küresel iklim değişikliğinin temel nedeni olan küresel ısınmaya ilişkin ise bilgi verilmediği görülmüştür. 6. Sınıf Fen Bilimleri Ders Kitabında hiçbir görsel öge kullanılmadan sadece okuma metni şeklinde küresel ısınma ve sera gazlarından bahsedildiği göze çarpmaktadır. 7. Sınıf Fen Bilimleri Ders Kitabında ise genel olarak geri dönüşüm konusunun işlendiği küresel iklim değişikliğinin temel nedeni olan küresel ısınmaya ilişkin bilgilerin yüzeysel olarak yer aldığı görülmüştür. 8. Sınıf Fen Bilimleri Ders Kitabında küresel iklim değişikliği ve çevre sorunları konusuna yoğun bir şekilde yer verildiği görülmüştür. Diğer yandan ders kitaplarında küresel iklim değişikliğinin yakın gelecekte olası etkilerini en az indirgemek için alınması gereken önlemlere ilişkin de oldukça sınırlı bilgilere yer verildiği görülmüştür. Araştırmanın sonuçları göz önünde bulundurularak, Fen Bilimleri ders kitaplarına ve Fen Bilimleri dersi öğretim programına yönelik birtakım öneriler sunulmuştur.