FAKTÖR VE KÜMELEME ANALİZLERİNİN BİR KARŞILAŞTIRMASI

Özet

İstatistik yöntemlere hem bilimsel çalışmalarda hem de günlük hayatta sık sık başvurulur. Ancak doğru istatistik yöntemin seçilmesi ve yorumların buna göre yapılması oldukça önemlidir. Çok değişkenli istatistik yöntemlerden faktör analizi ve kümeleme analizi gruplandırma yapmaları açısından benzer yöntemler olarak görünmektedirler.

Faktör analizi genellikle çok sayıdaki değişkenin daha az sayıdaki temel değişkenle incelenip incelenemeyeceği merak edildiğinde kullanılmaktadır. Çok sayıdaki değişkenin birkaç başlık altında toplanıp toplanmayacağına karar veren, belli başlıklarda toplanan verileri yeniden adlandıran bir yöntemdir. Böylece faktör analizi ile boyut indirgeyip değişken sayısı azaltıldığı gibi, bu değişkenler sınıflandırılmış da olmaktadır.

Küme kelimesi denilince birbirine benzer nesnelerin oluşturduğu topluluk akla gelmektedir. Kümeleme analizi, benzer gözlemleri bazen de benzer değişkenleri homojen alt gruplara ayırmak için kullanılan çok değişkenli istatistik analiz tekniğidir. Kümeleme analizi, genellikle gözlemleri kümelere ayırmak için kullanılsa da değişkenleri kümelemek için de kullanılabileceği belirtilmektedir. Ancak değişkenlerin kümelere ayrılmasında çoğunlukla faktör analizi kullanılır. Kümeleme analizi ile aşırı değerler de belirlenebilmektedir. Analiz sonucunda hiçbir kümeye dahil olamayan tek başına bir küme oluşturmuş gibi sonuçlanan bir gözlemin aşırı değer olduğu düşünülebilir. Gözlemlerin gruplandırılmasında kullanılan kümeleme analizi diskriminant analizine de benzetilmektedir. Ancak kümeleme analizinde, analiz sonucunda elde edilecek gruplar, diskriminant analizinde çalışmanın başlangıcında yapılır.

Bu çalışmada daha çok değişkenleri gruplandırmada kullanılan faktör analizi ile gözlemleri gruplandırmada kullanılan kümeleme analizi yöntemlerinin karşılaştırması yapılmıştır