SİYASİ COĞRAFYA PERSPEKTİFİNDEN BAYKAL - AMUR DEMİRYOLU GÜZERGÂHI

Özet

Baykal – Amur Demiryolu Güzergâhı (BADG) ile Trans-Sibirya Demiryolu (TSD) Rusya’yı Büyük Okyanus kıyılarına erişimini sağlayan en önemli iki ana ulaşım eksenini oluşturduğundan, Rusya için jeostrateji, jeopolitik ve ekonomik açıdan son derece önemlidir. BADG’nın toplam uzunluğu 4287 km. olup dünyanın en uzun ve en çok tartışılan demiryolu hatlarından biridir. İrkutsk Oblastında yer alan Tayşet kentinde başlayan bu demiryolu hattı Büyük Okyanus kıyılarında yer alan Sovetskaya Gavan limanında son bulmaktadır. Demiryolu güzergâhının deprem riski yüksek olan bir bölgede yer alması, çok yüksek ve engebeli arazilerden, derin akarsu vadilerinden ve sürekli donmuş topraklara sahip arazilerden geçmesi inşaat maliyetlerinin korkunç yüksek derecede artmasına neden olmuştur. Tüm inşaat aşamalarında yaklaşık 2 milyon kişinin görev aldığı BADG 1938 yılında başlatılmış ve 2003 yılında tamamlanmıştır. Böylece, demiryolu yapımı ve zorlu inşaat çalışmaları yaklaşık 65 yıl sürmüştür. Korkunç paralar ve büyük yatırımlar yutan bu projenin maliyeti 2015 yılındaki hesaplamalara göre 52 milyar doları aşmıştır. BADG hem iktisadi hem jeopolitik hem ulaşım hem savunma hem de turizm önemi olan çok boyutlu ve çok işlevli bir projedir. Rusya ulusal ekonomisi için, BADG Pasifik ülkelerine açılan bir ticaret ve kazanç kapısı olması bakımından stratejik ve ekonomik bir öneme sahiptir.

Bu çalışmada Dünyanın en pahalı ve en zorlu inşaat projelerden biri olan BADG’ın tarihsel gelişimi, inşaat aşamaları ve bu projenin avantaj ve dezavantajları tartışılmıştır. Ulaşım coğrafyası ve siyasi coğrafya merkezli bu makalede hem Sovyet hem de Postsovyet döneminde bir yandan BADG’ın iktisadi önemi ve işlevi diğer yandan da inşaat çalışmalarının özellikleri ve zorlukları irdelenmiştir. Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği (SSCB) döneminde yapılan büyük inşaat projeleri ve BADG ile ilgili bilimsel araştırmalarının ülkemizde yok denecek kadar az olması bu çalışmanın kaleme alınmasının en önemli nedenlerinden biridir. Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği SSCB dönemindeki mega projelerle ve Rusya’daki demiryolu ulaşımı ile ilgili bu çalışmanın ülkemizde önemli bir yayın boşluğunu doldurması beklenmektedir.