HITAYNÂME’YE GÖRE ÇİN KANUNLARI

Özet

İnsan sosyal bir varlıktır ve bu sebeple insanlar tarafından tarih boyunca toplu hâlde yaşam sürdürmenin önemi üzerinde durulmuş ve bunun gereklilikleri yerine getirilmeye çalışılmıştır. Ancak insanların toplu hâlde yaşama isteği onların sınıflandırılmasına da neden olmuştur. Sınıflanmalar sebebiyle insanlar ve toplumlar arasında bazı eşitsizlikler ve haksızlıklar ortaya çıkmaya başlamıştır. Yaşanan bu olumsuz durumlar insanların kurallarla yaşaması gerektiğini göstermiş ve insanlar arasında adaletin tesisi konusu önem kazanmıştır. Belirlenen kurallar yardımıyla insanlar arasında adalet sağlanmaya çalışılmış, hak ve hukuk terimleri insanların toplu hâlde yaşamalarının en önemli unsurunu oluşturmuştur. Hukuk, bir kurallar bütünü olması nedeniyle insan yaşamını kolaylaştırırken toplum içinde yer edinebilmeye de yardımcı olmuştur. Dolayısıyla medeniyetin temeli hukuka dayanmakta ve bir toplumun varlığını sürdürebilmesi ve gelişmesi ancak hukuk ile mümkün olabilmektedir. Sınıflara ayrılmış insanların bir arada yaşaması için oluşturulan kurallar, içerisinde din, dil, kültür, ırk vb. birçok unsur barındırmıştır. Günümüzde hem dünyanın en eski tarihine hem de en büyük nüfusuna sahip olması nedeniyle Çin, en önemli medeniyetlerden birini oluşturmaktadır. Çin'in varlığını günümüze kadar sürdürebilmiş olması diğer toplumlar tarafından her dönem merak edilmiş ve araştırılmaya değer görülmüştür. Tarih boyunca Çin üzerine yazılan eserler, Çin hakkında önemli bilgilere sahip olmamızı sağlarken Çin'in başlangıcından günümüze kadar nasıl geldiğini de gösterir niteliktedir. Bu eserler sayesinde Çin'i ayakta tutan en temel unsurlardan birinin kanun olduğu anlaşılmaktadır. Önceleri araştırmalar dönem şartları gereği kısıtlı kalmış, bir yer veya millet hakkında bilgi edinmenin en önemli aracı olarak bölgeler ve ülkeler arası seyahat eden farklı statü ve görevdeki insanların yazdıkları yegâne kaynak olarak kullanılmıştır. Dönem itibariyle bu bilgi kaynaklarının başında seyahatnâmeler gelmektedir. Dolayısıyla Çin’in eski dönemleri hakkında bilgilere seyahatnâmeler aracılığıyla ulaşılmaktadır. Çin hakkında günümüze değin birçok seyahatname yazılmıştır. Ali Ekber Hıtaî’nin XV. yüzyılda yazdığı seyahatnâme tarzındaki gezi yazıları dönem itibariyle Çin hakkında bilgiler veren ve birçok kez kaynak olarak kullanılmış önemli bir eserdir. Eser yirmi bir bölümden oluşmaktadır ve eserde Çin her yönüyle anlatılmıştır. Kanun konusu için ayrı bir bölüm yazılmamış ancak birçok bölümde Çin kanunlarıyla ilgili detaylı bilgiler verilmiştir. Ali Ekber Hıtaî'nin XIV. ve XV. yüzyıl Çin’ini anlattığı eseri Hıtaynâme Çin medeniyeti hakkında önemli bilgiler içermektedir.