ESKİ TÜRKÇE DÖNEMİ AYRILMA DURUMU EKİ -TA’NIN SÜMERCEDEKİ İZLERİ

Özet

Türkçede ayrılma durumu eki çeşitli metinlerde farklı şekillerde karşımıza çıkmaktadır. Uygurca ve Karahanlı Türkçesi dönemi
metinlerinde -dın, -din, -tın, -tin şeklinde görülen ayrılma durumu eki Maniheist metinlerde -dan, -den, tan, -ten şeklinde karşımıza
çıkar. Divanü Lügati't-Türk’te her iki şekilde karşılaşılan bu durum eki bazı metinlerde yerini -da, -de, -ta, -te’ye bırakır. Marcel Erdal,
Talat Tekin ve A. von Gabain’e göre de ayrılma ifade eden -da, -de, -ta, -te eki, Sümercede karşımıza aynı biçimde ayrılma durumu
eki -ta olarak çıkmaktadır. Sümerce dünyada bilinen en eski dildir ve yaşayan herhangi bir dille akrabalığı kesin olarak tespit
edilmemiştir. Ancak biçimsel olarak eklemeli bir dil olan Sümerce ile Türkçe arasında bazı benzerlikler bulunmaktadır. İki dil arasında
yapılmış karşılaştırmalı çalışmalarda yüzden fazla ortak sözcük tespit edilmiştir. Sözcükler dışında benzerliklerin de bulunması iki dil
arasındaki ilişki boyutunun daha iyi anlaşılmasını sağlayacaktır. Tespit ettiğimiz bu benzerlik dumu-ni-ta evladından ve oglan-ıŋuzda evladınızdan örneklerinde görülmektedir.
Yukarıdaki ilk örnek Sümerce ayrılma durumu ekinin kullanılışını, ikincisi ise Eski Türkçe dönemindeki ayrılma durumu ekinin
kullanılışını göstermektedir. Orhun yazıtlarından alınan Eski Türkçe örnek ile Lagaş döneminden kalmış bir tabletten alınan Sümerce
örnek, eklerin dizilişi açısında bile büyük benzerlik göstermektedir. Eski Türkçede kagan-ta gibi Sümerceye tam olarak uyan örnekler
de görülmektedir.
Çalışmamızda iki dilin ayrılma durumunun sözcüklere nasıl uyguladığı örneklerle açıklanarak aralarında ne gibi bir ilişki olabileceğine
değinilmiştir.