KRALLARIN HAZİNELERİNE ADANMIŞ BİR HAYAT: CEMİL MERİÇ

Özet

Cemil Meriç, Cumhuriyet Türkiye’sinin aydınları arasında birçok nedenle nevi şahsına münhasır bir düşünürdür. O, Arapça ve Farsçadan cömertçe beslenen ve okuyucusunu hemen etkisi altına alan diliyle, bütün hayatını ‘düşünce’ye adamasıyla ve toplumsal yahut kültürel konularda bir tarafı mahkûm veya beraat ettirmek yerine anlamayı öncelemesiyle, ne halefi ne de selefi olarak örneği kolayca gösterilemeyecek rafine bir entelektüeldi. Aynı zamanda kendini belli bir ideolojiye/dünya görüşüne angaje etmenin konformizmine tenezzül etmeyişiyle yalnızlaş(tırıl)mış ve böylece, yaşarken angaje olmamanın bedelini de ödemişti. Yine bu hususun bir göstergesi olarak onun yazılarında çoğu zaman, hakikati bulmuş ve izah etmişlik görülmez. O, ‘arayan’dır. Göz kamaştırıcı entelektüel mesaisiyle irdelediği isimler, kavramlar ve konular hakkında yazarken gayesi halka vergi vermek değil, doğruyu bulmak/tespit etmektir. Bu nedenledir ki farklı ve hatta bazen birbirlerine zıt ideolojilere münhasır isimleri aynı anda olumladığı, onlara saygı duyduğu görülür. Bu bir çelişki değil, entelektüel terbiyenin yansıması olarak, hakkını verme tavrıdır.
Bu yazıda esasen yukarıda belirtilenler çerçevesinde ve bize göre Cemil Meriç’i farklı hatta eşi az bulunur kılan bazı entelektüel tutumlarına ve bunların altında yatan ögelere değinilmiştir.