ESİR TÜRKİSTAN YARGILANIYOR: VELİ KAYYUM HAN’IN NÜRNBERG SORGULAMALARINA DAİR NOTLAR

Özet

Milli Türkistan Birlik Komitesi’nin (MTBK) kurucusu ve Türkistan mücadelesinin büyük lideri Veli Kayyum Han, İkinci Dünya Savaşı’nın şüphesiz en önemli figürlerinden biridir. Savaş sırasında Türkistanlıların esir kamplarından kurtulmaları ve lejyonlar halinde örgütlenmesi noktasında büyük hizmetler vermiştir. Diğer taraftan MTBK başkanı Veli Kayyum Han, Alman hükümetince sürgündeki Türkistan hükümetinin reisi olarak kabul edilmiştir. Fakat İkinci Dünya Savaşı’nın kaybedilmesiyle beraber Veli Kayyum Han pek çok savaş suçlusuyla aynı kaderi paylaşarak Nürnberg Uluslararası Askerî Ceza Mahkemesi’nde yargılanmıştır. Bu yargılamalar sırasında Veli Kayyum Han, Alman hükümetiyle ilişkilerinden, MTBK’nın faaliyetlerine kadar pek çok hususta sorgulanmıştır. Çalışmamızda Veli Kayyum Han’ın Nürnberg sorgulamalarına dair ulaşabildiğimiz beş dosya üzerinden birtakım değerlendirmeler yapılacaktır