MALATYA YÖRESİ TÜRKÜ METİNLERİNDE TOPLUMSAL CİNSİYET BAĞLAMINDA KADIN ALGISI

Özet

Çeşitli duygu durumlarını ifade ihtiyacının birer ürünü olan türküler, içinden çıktıkları toplumun kadın-erkek algısını gözler önüne sermesi bakımından dikkate değer ürünlerdir. Türküler günümüzde büyük oranda eğlenme, hoşça vakit geçirme işlevlerine hizmet ediyor görünse de temelinde yatan iletişim işlevi ile toplumsal kabulleri nakletmeye devam etmektedirler. Milletlerin yaşamlarında önemli bir yer teşkil eden türküler; sosyal ve kültürel yapıyı, toplumsal değer yargılarını yansıtmaları bakımından önemli ürünlerdir. Bu bakımdan toplumsal cinsiyet mekanizmasının şekillenişini sergilemek bakımından incelemeye değerdirler.
Türk halk edebiyatının sözlü verimlerinde icranın hem üretiminde hem de aktarımında önemli bir yeri olan kadınlar, kültürün ve geleneğin korunmasında ve yaşatılmasında oldukça özel bir yer teşkil etmektedir. Malatya türkülerinde en çok ağıt türündeki ürünlerin söyleyicisi olan kadınlar, diğer türkülerde ise genellikle dinleyici pozisyonundadır. Dinleyici oldukları türkülerde kadın genellikle güzellik unsuru olarak kullanılmış ve âşık olunan varlık olarak peşinden koşulan, kavuşulamayan, acı çektiren, vefasız, aldatıcı konumundadır. Bu bağlamda türkülerin hem yaratıcısı hem de ilham kaynağı olan kadınların türküler aracılığıyla toplumsal cinsiyet rollerinin sergilendiğini söylemek mümkündür.
Bu çalışmada yazılı kaynaklar aracılığıyla Malatya türkü metinlerinin kadın-erkek algısı bağlamında taranması ile elde edilen bilgiler ışığında kadın ve erkek kavramlarının yöre halkının değerler algısındaki yerini tespit etmek ve yörede kadın algısının ne olduğunu belirlemek amaçlanmıştır. Üç yüzün üzerinde türkü metni incelenmiş ve kadın iç dünyasının türkülere olan yansımaları hakkında çıkarımlarda bulunulmuştur. Türkü sözleri aracılığıyla kadın imgesi tespit edilmeye çalışılmış ve ortaya çıkan bilgilerle yöredeki kadın algısı hakkında değerlendirme yapılmıştır