Türk Sinemasında Memur Kimliğine Althusserci Bir Bakış: Öğretmen Kemal (1981), Propaganda (1999) ve Bir Zamanlar Anadolu’da (2011) Filmlerine Yönelik Eleştirel Bir Çözümleme
Abstract views: 171
/ 
PDF downloads: 84
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.13625462Anahtar Kelimeler:
Louis Althusser, Devletin Baskı Aygıtları, Türk Sineması, Memur KimliğiÖzet
Sinema birçok kimliği çok yönlü ele alma kabiliyetine sahip bir sanattır. Bu yönüyle sinema toplum içerisinde konumlandırılan sosyal, kültürel ya da ideolojik kimliklere farklı perspektiflerden bakabilmekte, bu kimliklere dair kodları detaylı şekilde ortaya koyabilmektedir. Bunu gerçekleştirirken ise Sosyoloji, Antropoloji, Felsefe, Edebiyat ya da Din Bilimleri gibi alanlardan faydalanmaktadır. Bu kapsama birçok mesleğe ait kimliğin ve bu kimliklere dair imajların da dâhil olduğunu iddia etmek mümkündür. Bu noktada özellikle Türk Sinemasında memur kimliği belirgin özellikleri ile ön plana çıkmaktadır. Bu mesleğe ait kimliklerin birçok yapımda iktidar, güç ve devlet üçgeni içerisinde konumlandırılma şekilleri ise akla Louis Althusser’in ideoloji üzerine oluşturduğu kavramları akla getirmektedir. Bu noktada bu çalışmanın temel amacı Louis Althusser’in ideolojik yaklaşımlarını, özellikle Devletin Baskı Aygıtları ve Devletin İdeolojik Aygıtları kavramları çerçevesinde ve Türk Sinemasında memur kimlikleri bağlamında ele almaktır. Bu noktada kasti örneklem yoluyla belirlenmiş olan Öğretmen Kemal (1981), Propaganda (1999) ve Bir Zamanlar Anadolu’da (2011) isimli yapımlar ideolojik film analizi yöntemiyle incelenmiştir. İlgili analizler sonucunda memur kimliğinin ismi geçen örnekler doğrultusunda üç farklı şekilde ele alındığı tespit edilmiştir. Öğretmen Kemal (1981) filminde memur kimliğine yüklenen roller ve misyonlar çerçevesinde devlet ve devletin eğitim ideolojisi olumlanmakta, Propaganda (1999) filminde memur kimliği olumsuz bir çerçevede ve bir baskı aygıtı olarak negatif bir çerçevede ele alınmakta, Bir Zamanlar Anadolu’da (2011) isimli yapımda ise farklı memur kimliklerine yönelik çok yönlü bir bakış açısı ortaya konulmaktadır. Dolayısıyla memur kimliği Türk Sinema çerçevesinde oldukça ideolojik ve katmanlı bir yaklaşımla ele alınmaktadır.
Referanslar
Abdulhakimoğulları, E. D. (2019). Althusser’in Devletin İdeolojik Aygıtları Bağlamında Fotoğrafın Kullanımı. Journal of Political Administrative and Local Studies, 2(1), 27-42.
Akbulut, H. (2019). Film Çözümlemeleri. İstanbul Üniversitesi Açık ve Uzaktan Eğitim Fakültesi.
Akcan, E & Polat, S. (2016). Eğitim Konulu Türk Filmlerinde Öğretmen İmajı: Öğretmen İmajına Tarihi Bakış. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 22(3), 293 - 320.
Akpulat, H. (2021). Reha Erdem Sinemasında Öğretmen Temsili: Beş Vakit ve Hayat Var Filmleri Üzerine Bir İnceleme. Asos Journal, 10(129), 379-390.
Aksu Can, G. (2020). Sinemada İdeoloji ve Propaganda. Güz Sancısı Film Çözümlemesi. International Journal of Social and Economic Sciences, 10(2), 113-127.
Althusser, L. (1994). İdeoloji ve Devletin İdeolojik Aygıtları (Çev. Y. Alp & M. Özışık). İstanbul: İletişim Yayınları.
Bank, B. (2016). Althusser’in Düşüncesinde Toplum ve İdeoloji. Amme İdaresi Dergisi, 49(2), 1-38.
Börklüoğlu, L. (2021). Kemalizm’in İnşasında Bir “İdeolojik Devlet Aygıtı” Olarak Ordu. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18(2), 1057-1079. https://doi.org/10.33437/ksusbd.686685
Çaralan, İ. (1993). Memur ve Memur Sendikaları. Evrensel BasımYayın.
Eagleton, T. (2015). İdeoloji. Ayrıntı Yayınları.
Emren, F. (2019). Toplumsal Bir Tip: Memur (Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sosyoloji Bilim Dalı.
Erdoğan, İ. & Alemdar, K. (2005). Öteki Kuram. Erk Yayınları.
Fiske, J. (1996). İletişim Çalışmalarına Giriş. (Çev. S. İrvan). Bilim ve Sanat Yayınları.
Gramsci, A. (2016). Hapishane Defterleri. (Çev. A. Özipek). Dorlion Yayınları.
Güngör, N. (2018). İletişim (Kuramlar, Yaklaşımlar). Siyasal Kitapevi.
Macit M. H. (2016). İdeoloji Üzerine Felsefi Bir Değerlendirme. Kaygı, 26, 29-36.
Marx, K. (1986). Kapital, Kapitalist Üretimin Eleştirel Bir Tahlili. (Çev. A. Bilgili). Sol Yayınları.
Şeker, M. (2017). Kitle İletişimi, Kitle Kültürü ve Eleştirel Yaklaşımlar B. Kılınç (içinde) Medyada Eleştirel Yaklaşımlar. (ss. 46-65). Anadolu Üniversitesi Yayınları.
Slattery, M. (2018). Sosyolojide Temel Fikirler. Sentez Yayıncılık.
Smith, P. (2007). Kültürel Kuram. (Çev. S. Güzelsarı & İ. Gündoğdu). Babil Yayınları.
Stevenson, N. (2008). Medya Kültürleri, Sosyal Teori ve Kitle İletişimi. (Çev. G. Orhon & B. E. Aksoy). Ütopya Yayınevi.
Subaşi, E. (2021). Louis Althusser: İdeoloji, Devlet Aygıtları ve Eleştirisi. Alternatif Politika, 13(1), 288-317.
Sucu, İ. (2013). Althusser’in Gözünden İdeoloji ve İdeolojinin Bir Taşıyıcısı Olarak Yeni Medya. Selçuk İletişim, 7(3), 30-41. https://doi.org/10.18094/si.98664.
Şimşek, I. (2021). Louis Althusser’in İdeoloji ve Devletin İdeolojik Aygıtları Adlı Çalışması Üzerine Bir Değerlendirme. Medya ve Kültür, 1(1), 112-115
Topakkaya, A. (2007). İdeoloji Kavramının Tarihsel Gelişim Sürecine Kısa Bir Bakış. EÜHFD, 11(1-2), 163-180.
Van Dijk, T. A. (2019). İdeoloji: Multidisipliner Bir Yaklaşım. (Çev. A. Demir). Hece Yayınları.
Yılmaz, E. (2024). Revealing the Essence of Cinema: A Philosophical Inquiry into Paulo Sorrentino’s The Hand of God. SineFilozofi(17), 154-168. https://doi.org/10.31122/sinefilozofi.1438933
Zengin, E. (2018). Althusser’in Düşüncesinde İdeoloji, Özne ve Bilinç İlişkisi. Anasay (5), 51-70.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2024 International Journal of Social and Humanities Sciences Research (JSHSR)
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
