EBÛ HANÎFE’NİN HUKUK ANLAYIŞI

Özet

Sistem kuran bir insan olarak Ebû Hanîfe, insanlığa hürriyetçi/liberal düşünceyi ve bu düşünceyi esas alan bir hukuk sistemi armağan eden filozof bir müçtehittir. Ayrıca o, düşünceleriyle hem taraftarlarını hem de karşıtlarını etkileyerek düşünce dünyasına farklı yönlerde etkilemiş ve etkilemeye de devam etmektedir. Onun hürriyetçi hukuk anlayışı, insan merkezlidir. İnsan, hukukun hem öznesi hem de nesnesidir. Bu sebeple başta hukuk olmak üzere bütün çalışmalar insan şerefini korumak ve yükseltmek içindir. Çünkü insan şerefini yükseltmek, Allah’ın şanını yüceltmek demektir. Ebû Hanîfe hukuk anlayışını akıl ilkeleri üzerine kurarak, geçmişin gelenekçi kültürün tek yönlü baskısından insanı kurtarmaya çalışmış, insanın düşünce ve hukuk üretmesi konusunda önünü açmak istemiştir. Ayrıca ortaya koymuş olduğu ilkelerle hukuku yerellikten kurtararak ona evrensel bir anlayış kazandırmaya gayret etmiştir. Muttaki ve ibadete düşkün bir insan olmasına rağmen Ebû Hanîfe, iman-amel ayrımına giderek, toplumda dine dayalı ayrışmaların önüne geçmeye çalışmış, hukuk yapma ve uygulama hakkını insana vermiştir. Ancak ona göre uygulama yetkisi sadece yöneticilerin elinde olmalıdır. Aksi halde toplumda kaos ve anarşi hakim olacaktır